Είναι οι ζωικές πρωτεΐνες καλύτερες από τις φυτικές; Ο μύθος της πλήρους και της ατελούς ή ελλιπούς πρωτεΐνης.

εικόνα:medium.com

Όλες οι πρωτεΐνες στον ανθρώπινο οργανισμό κατασκευάζονται από 22 αμινοξέα. Από τα 22 αμινοξέα που χρησιμοποιεί το σώμα, τα 9 δεν τα παράγει ο οργανισμός μας και πρέπει να τα πάρουμε από τις τροφές. Αυτά ονομάζονται απαραίτητα αμινοξέα. Τα υπόλοιπα 13 ονομάζονται μη απαραίτητα όχι γιατί δεν είναι αναγκαία, αλλά γιατί μπορεί να τα παράγει το ίδιο το σώμα.

Τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά δεν περιέχουν και τα 9 απαραίτητα αμινοξέα ενώ οι πρωτεΐνες που προέρχονται από ζωικές τροφές τα περιέχουν. Αυτό έκανε πολλούς να συμπεράνουν ότι οι πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης είναι ατελείς και χαμηλής βιολογικής αξίας, ενώ οι πρωτεΐνες ζωικής προέλευσης είναι πλήρεις και υψηλής βιολογικής αξίας.  

 

Τη δεκαετία του 1970 η Frances Moore Lappe με τη δημοσίευση του βιβλίου της Diet for a Small Planet εισήγαγε τη θεωρία της ατελούς πρωτεΐνης. Εκείνη την εποχή υποστήριζε ότι για να είναι υγιής κάποιος που προσλαμβάνει πρωτεΐνες μόνο από φυτικές πηγές, θα πρέπει να συνδυάζει τις τροφές κατάλληλα για να μπορέσει να πάρει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα.

Μετά από κάποια χρόνια η ίδια απέσυρε αυτό τον ισχυρισμό σαν αναληθή.
Παραδέχθηκε ότι ήταν λάθος το γεγονός ότι υποστήριζε τον συνδυασμό πρωτεϊνών σαν απαραίτητο. Μάλιστα σε νεότερη έκδοση του βιβλίου της έγραψε ότι τελικά η πρόσληψη επαρκών πρωτεϊνών είναι πολύ πιο εύκολη από ότι νόμιζε. Χαρακτηριστικά παραδέχτηκε ότι στην προσπάθεια της να καταρρίψει το μύθο ότι μόνο οι ζωικές πηγές αποδίδουν υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες, δημιούργησε έναν άλλο μύθο που σύμφωνα με αυτόν για να μπορέσει κάποιος να πάρει τις απαραίτητες πρωτεΐνες από φυτικές πηγές θα πρέπει να συνδυάσει προσεκτικά τις τροφές του.

Πλέον οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι ενώ χρειαζόμαστε και τα 9 απαραίτητα αμινοξέα, δε σημαίνει ότι πρέπει να πάρουμε και τα 9 σε ένα γεύμα, ούτε καν μέσα στην ίδια μέρα.

Η πρόσληψη πρωτεϊνών είναι απαραίτητη για να αντικαθιστούμε τις καθημερινές απώλειες που έχουμε. Φανταστείτε ένα κουβά γεμάτο νερό που ξεχειλίζει και τρέχει και εμείς πρέπει να συμπληρώνουμε το νερό που χάνεται έτσι ώστε να διατηρούμε συνεχώς τον κουβά γεμάτο με νερό. Καθημερινά χάνουμε πρωτεΐνες μέσω του δέρματος, των μαλλιών, του ιδρώτα, των ούρων και των κοπράνων.

Ο ανθρώπινος οργανισμός όμως δε βασίζεται αποκλειστικά στις πρωτεΐνες που προσλαμβάνει από τις τροφές για να αναπληρώσει τις απώλειες. Σύγχρονες μελέτες έχουν αποδείξει ότι το σώμα ανακυκλώνει 100 με 300γρ των πρωτεϊνών του κάθε μέρα. Υπάρχει μια δεξαμενή αμινοξέων από την οποία παίρνει αμινοξέα για να κατασκευάσει καινούρια. Τις απώλειες της δεξαμενής  το σώμα τις συμπληρώνει με τις πρωτεΐνες που παίρνει από τις τροφές και με τις πρωτεΐνες που παράγει το ίδιο το σώμα.

Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που βασίζεται αποκλειστικά σε φυτικής προέλευσης πρωτεΐνες μπορεί να τρώει ελεύθερα χωρίς να σκέφτεται το συνδυασμό τροφίμων. Είναι σίγουρο πως θα προσλάβει όλες τις πρωτεΐνες που χρειάζεται το σώμα του, αρκεί να τρώει ποικιλία τροφίμων για να καλύπτει τις ενεργειακές του ανάγκες.

Σχεδόν μισό αιώνα μετά, δυστυχώς υπάρχουν πολλοί «ειδικοί» που θεωρούν ακόμα αυτές τις ξεπερασμένες πληροφορίες σχετικά με τις ατελείς πρωτεΐνες ως αληθινές.

 Η κύρια τάση της διατροφικής επιστήμης  καθορίζει εδώ και πολλά χρόνια την ποιότητα των πρωτεϊνών με βάση το πόσο αποτελεσματικά η πρωτεΐνη προάγει την ανάπτυξη του σώματος, παρά το εάν παράγει υγεία.

Πλέον υπάρχει ένας μεγάλος όγκος ερευνών που αποδεικνύει ότι οι «χαμηλής βιολογικής αξίας» πρωτεΐνες δηλαδή η φυτικής προέλευσης, είναι το υγιεινότερο είδος πρωτεϊνών για τον ανθρώπινο οργανισμό.